สมาคมจิตวิทยาอเมริกัน (APA) ออกงานวิจัยล่าสุดที่อาจทำให้หลายคนต้องสะดุ้ง การเสพคอนเทนต์วิดีโอสั้นแบบเลื่อนไม่หยุดบน TikTok, Reels หรือ Shorts อาจทำให้สมองเรา “เสื่อมประสิทธิภาพ” แบบวัดผลได้จริง
คำว่า ‘brain rot’ หรือ “สมองฝ่อเพราะเน็ต” เคยถูกยกให้เป็นคำแห่งปีของ Oxford เมื่อปีที่ผ่านมา สะท้อนความกังวลของสังคมต่อการเสพคอนเทนต์สั้นคุณภาพต่ำจำนวนมาก แต่ตอนนี้ APA ยืนยันว่ามันเป็น “อาการเสื่อมทางประสาทรับรู้” (neurocognitive syndrome) ที่เกิดขึ้นได้จริงและมีตัวเลขรองรับ
งานวิจัยยักษ์ใหญ่ วิเคราะห์กว่า 98,000 คน
งานวิจัยชื่อ “Feeds, Feelings, and Focus” รวบรวมข้อมูลจากผู้เข้าร่วมกว่า 98,299 คนจาก 71 งานศึกษา พบความเชื่อมโยงชัดเจนว่า
- ยิ่งดูวิดีโอสั้นมากเท่าไหร่ ยิ่งมีสมาธิสั้นลง และ ยิ่งควบคุมแรงกระตุ้นได้แย่ลง
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกลุ่มวัยรุ่นและวัยหนุ่มสาว ซึ่งปัจจุบันใช้เวลาออนไลน์เฉลี่ย 6.5 ชั่วโมงต่อวัน
คอนเทนต์เร็ว ทำสมองชินกับสิ่งกระตุ้น
APA อธิบายว่า การดูคอนเทนต์เร็ว ๆ ต่อเนื่อง ทำให้สมอง “ชินกับความไวและความตื่นเต้นระดับสูง” เมื่อถึงเวลาต้องอ่านหนังสือ คิดวิเคราะห์ หรือเรียนรู้อะไรจริงจัง สมองจะรู้สึกว่าเหนื่อยและน่าเบื่อทันที
กลไกนี้ยังกระตุ้นระบบรางวัลของสมอง (dopamine loop) ทำให้ติดการเสพคอนเทนต์รูปแบบเดิมจนโดดเดี่ยวทางสังคม ความสุขโดยรวมลดลง ความพึงพอใจในตัวเองต่ำลง คุณภาพการนอนย่ำแย่ วิตกกังวลและเหงามากขึ้น
จากงานวิจัยดัวกล่าว สรุปได้ว่าการดูวิดีโอสั้นมากเกินไปทำให้สมองประมวลผลช้าลง คิดลึกไม่ค่อยได้ และสมาธิสั้นลงเรื่อย ๆ ซึ่งทั้งหมดเชื่อมโยงโดยตรงกับสุขภาพจิตและคุณภาพชีวิตในระยะยาว
ทีมวิจัยระบุว่า ควรมีการศึกษาต่อเนื่องครอบคลุมทั้งผลกระทบต่อสมอง สุขภาพกาย และพฤติกรรม เพื่อหาวิธีออกแบบการใช้งานแพลตฟอร์มวิดีโอสั้นให้สมดุลและปลอดภัยมากขึ้น
ถ้าสงสัยว่า เรากำลังสมองฝ่อหรือเปล่า อาจถึงเวลาลองพักนิ้วจากการปัดหน้าฟีด แล้วหยิบหนังสือขึ้นมาแทนดูบ้างก็ได้นะ
ที่มา: euronews